Autisme en Voeding

Het idee voor een blogpost over autisme en voeding ontstond naar aanleiding van een vraag die op het eerste gezicht niets met autisme te maken heeft, maar lees vooral door als je interesse hebt in autisme en voeding, want deze blogpost gaat daar wél over.

De vraag:

“Mijn zoontje van 7 heeft van kleins af aan gezegd dat hij graag een meisje wil zijn. Nu hoeft hij niet meer per sé een meisje meer te zijn, maar heeft nog steeds heel graag een jurk aan (zelf zegt hij nu dat dat de reden was dat hij zei dat hij een meisje wilde zijn, omdat hij dan een jurk aan mag). Voor ons totaal geen probleem dat hij een jurk aan wil. Hij mag zijn zoals hij is. Een kennis van mij suggereerde dat zijn fascinatie voor meisje willen zijn/een jurk willen dragen kan komen door voeding. Wat is jouw mening/visie daar over?”

Ik zou graag vanuit verschillende perspectieven willen kijken naar mogelijke antwoorden. Ten eerste vanuit het perspectief van diversiteit. Mijn tweede perspectief is dat van de juiste energie voor de hersenen, en het derde dat van de communicatie tussen de darmen en de hersenen.

Perspectief 1: diversiteit is nodig

Mijn eerste perspectief is diversiteit, want daaronder zou ik dit gedrag, als ik het zo mag noemen, willen scharen. Mensen hebben altijd samengeleefd in relatief kleine, maar nauw verwante groepen. Binnen zo’n groep is het handig als een heel scala aan eigenschappen vertegenwoordigd is. Je ziet dat ook binnen de kleinste groep in onze huidige samenleving: het gezin. Veel ouders van twee of meer kinderen zullen beamen dat hun kinderen heel verschillend zijn. De één lijkt heel veel op de ouders, de ander lijkt een volstrekt ander karakter te hebben. De één luistert naar zijn ouders, de ander totaal niet. De één, en ga zo maar door. Heel herkenbaar, toch?

Succes

Die diversiteit heeft een functie. Onder gelijke omstandigheden heeft het kind dat zich vormde naar zijn ouders de grootste kans op eenzelfde soort succes in het leven (de biologie ziet nageslacht als succes). Onder hele andere omstandigheden is het misschien juist één van de andere kinderen dat (biologisch) succesvol zal worden. De ouders hebben gespreid belegd, zou je kunnen zeggen.

Waardevolle eigenschappen

Je zou diversiteit kunnen zien als een biologische wetmatigheid. Dat kun je op allerlei eigenschappen zien. De één is heel sociaal, de ander kan juist heel goed structuren en patronen ontdekken, zoals in autisme. Beide eigenschappen zijn heel waardevol in onze maatschappij, al neigt onze maatschappij ernaar patroonzoekers, zoals mensen met autisme als ‘te afwijkend’ te bestempelen. De één kan zich goed concentreren, de ander is juist heel gevoelig voor kleine veranderingen (zoals in ADHD). Die eerste zal waarschijnlijk een hoger opleidingsniveau halen, wat in onze maatschappij als wenselijk gezien wordt. Die ander, de ADHD-er zal de groep juist goed kunnen beschermen tegen gevaar, een eigenschap die in onze maatschappij minder gewaardeerd wordt. En zo kun je voor vrijwel alle mentale en gedragsproblemen een positieve uitwerking vinden.

Iedereen heeft mannelijke en vrouwelijke eigenschappen

Zo is het volgens mij ook met mannelijke en vrouwelijke eigenschappen. Iedereen draagt beide kanten in zich, en er zijn verschillen in de mate waarin mensen de ene en de andere kant ontwikkeld hebben. Onze maatschappij neigt ernaar mannelijke eigenschappen hoger te waarderen dan vrouwelijke eigenschappen. En dat maakt dat jouw zoontje misschien eerder als afwijkend bestempeld wordt dan een ‘tomboy’ (een meisje dat van jongensdingen houdt). Mijn eerste perspectief komt, denk ik, overeen met dat van jullie: “Hij mag zijn zoals hij is”. Álle eigenschappen mogen er zijn.

Autisme en voeding: diversiteit

Mijn punt is, dat ik denk dat we ‘afwijkend’ gedrag in onze maatschappij nogal snel als onwenselijk bestempelen, als een ziekte. Te snel, als je het mij vraagt. We zouden die diversiteit misschien wat meer mogen waarderen. Tegelijkertijd kan het ook zo zijn, dat mensen ‘gekaapt’ worden in extreme uitingen van hun waardevolle eigenschappen als hun hersenen niet de juiste brandstof krijgen en/of als ongezonde darmen hun hersenen die extreme kant op sturen. Dat zijn perspectief 2 en 3 op autisme en voeding.

Perspectief 2: energietekort in de hersenen

Perspectief twee gaat over de juiste energie. Hersenen zijn een bijzonder orgaan, in meerdere opzichten. Eén van de bijzonderheden van de hersenen, is dat sommige hersencellen, of neuronen, energie nodig hebben om áángezet te worden, terwijl andere neuronen juist energie nodig hebben om uítgezet te worden. Dat betekent, dat een tekort aan energie tot zowel onderactivatie als tot overactivatie kan leiden. Je zou kunnen zeggen, dat iemands genetische predispositie, die diversiteit waar ik hierboven over schrijf, versterkt kan worden wanneer de hersenen te weinig energie tot hun beschikking hebben.

De juiste energie

Wat is de juiste energie voor de hersenen? Het is voor de hersenen, net als voor de rest van het lichaam, heel helend om regelmatig ketonen als brandstof te kunnen gebruiken. Ketonen zijn stofjes, of energiedeeltjes, die aangemaakt worden door de lever op het moment dat insuline laag is (in deze post schrijf ik daar meer over in relatie tot de rest van het lichaam). Het lijkt zelfs zo te zijn, dat als glucose té vaak té hoog is, de hersenen er steeds slechter gebruik van kunnen maken. Met andere woorden, hoge glucosewaardes kunnen leiden tot energietekort in de hersenen. Ketonen kunnen niet alleen dat tekort oplossen, maar ook allerlei vormen van schade herstellen, zodat de hersenen weer optimaal kunnen functioneren. Daar zijn overigens ook de juiste bouwstenen voor nodig, daar schrijf ik in deze post iets over.

Diversiteit wordt uitvergroot

Wanneer er regelmatig sprake is van een energietekort in de hersenen, zou diversiteit wel eens uitvergroot kunnen worden. Personen met relatief veel autistische kenmerken, kunnen nóg meer moeite krijgen in onoverzichtelijke situaties. Personen die gemakkelijk en snel kleine veranderingen kunnen detecteren, kunnen zich nog moeilijker concentreren. Personen met een neiging tot depressief gedrag, kunnen langdurig depressief worden. En misschien geldt dat ook voor personen die hun mannelijke versus vrouwelijke eigenschappen in een andere balans ontwikkeld hebben dan gemiddeld. Ik denk dat een energietekort in de hersenen het onnodig moeilijk maakt om gedrag te reguleren. Om je gedrag aan te kunnen passen aan de situatie. En dan kan functionele diversiteit problematisch worden (waarmee ik trouwens nog steeds geen oordeel over jouw zoontje heb, want daar ken ik de situatie gewoon echt niet goed genoeg voor).

Autisme en voeding: de juiste energie

Door iedere dag tenminste een aantal uren in ketose te zijn, kun je de hersenen voorzien van de juiste energie. Bij mensen met een gezond metabolisme gebeurt dat ongeveer tien uur na de laatste maaltijd. Als zij ’s avonds na het avondeten niets meer eten, zijn zij ’s ochtends bij het wakker worden in ketose. Ze worden fit wakker, hebben zin in de dag en hoeven niet direct te ontbijten. Er is een stabiele energiestroom aanwezig als ze wakker worden.

Voor mensen die moe of futloos wakker worden, niet gemakkelijk een maaltijd overslaan, kan het helpen om het ontbijt over te slaan of om een ontbijt zonder enige koolhydraten te eten. Soms is er meer nodig. Sommige mensen moeten dagenlang heel weinig koolhydraten eten om in ketose te komen. Zulke mensen merken het verschil heel duidelijk zodra ze in ketose zijn. Ze voelen zich ineens helderder, rustiger, energieker. Ze krijgen als het ware meer zeggenschap over hun gedrag.

Als je meer wilt lezen over energietekort in de hersenen, raad ik je Brain Energy van Chris Palmer aan (vertaald door Bram Bakker). Hij onderbouwt zijn visie op de juiste energie voor de hersenen uitvoerig met wetenschappelijke referenties. Mijn visie komt sterk overeen met de zijne, al geeft hij in zijn boek geen super duidelijke voedingsrichtlijnen. Mijn programma Eet je Hoofd Helder biedt een hele goede start.

Perspectief 3: Darm-hersencommunicatie

Mijn derde perspectief op autisme en voeding gaat over de interactie tussen de hersenen en de darmen. De darmen en de hersenen communiceren intensief met elkaar. Dat (her)kennen we allemaal: buikpijn van de zenuwen, diarree van stress of angst (hij is een scheitert). Maar die communicatie gaat veel verder dan dat de hersenen tegen de darmen zeggen dat vertering nu (even) geen prioriteit heeft.

Ongezonde darmen sturen hersenen ‘verkeerd’ aan

Je darmmicrobioom, ook wel darmflora genoemd, produceert heel veel stofjes, neurotransmitters, geproduceerd die effect hebben op het functioneren van de hersenen. Loopt daar iets spaak, zijn de darmen ongezond, dan zullen de hersenen ‘verkeerd’ aangestuurd worden. En, al is daar volgens mij nooit formeel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, mijn idee is dat die ‘verkeerde’ aansturing, net als energietekort, meestal leidt tot een uitvergroting van iemands genetische dispositie, tot een uitvergroting van die diversiteit. De samenstelling van jouw darmmicrobioom is grotendeels bepaald in de eerste drie jaar van je leven. Gelukkig kun je de gezondheid wel degelijk bijsturen door probiotica, zoals kefir, in combinatie met de juiste voeding.

Lekkende darm

Verder kan een lekkende darm ervoor zorgen dat er ongewenste stoffen in je bloedbaan terecht komen, wat kan leiden tot een overactief immuunsysteem en zelfs tot ontstekingsreacties in de hersenen (neuro-inflammatie). Een overactief immuunsysteem produceert stofjes waardoor de hersenen voortdurend denken dat er gevaar dreigt, en dat kan dan weer leiden tot uitvergroting van die waardevolle eigenschappen. Daar komt nog bij, dat het immuunsysteem veel energie gebruikt, en daarmee weer zal bijdragen aan energietekort (in de hersenen).

Ontstekingen in de darmen

Beide factoren, zowel een ongezond microbioom als een lekkende darm kunnen leiden tot irritaties (ontstekingen) in de darmwand. Zijn je darmen eenmaal geïrriteerd, dan heb je een gezond microbioom nodig om dit te repareren. Anderzijds kunnen ‘normale’ voedingsmiddelen tot nieuwe irritaties leiden. Die zul je dus (tijdelijk) moeten vermijden. Gelukkig kun je die cirkel wel degelijk doorbreken. In de gratis preview van mijn online programma Eet je Hoofd Helder, is de hele module over gezonde darmen voor gezonde hersenen te volgen!

Autisme en voeding: gezonde darmen

Over gezonde darmen kunnen boeken vol geschreven worden dat krijg ik in één blogpost over autisme en voeding niet voor elkaar. In het heel kort komt het erop neer dat je darmen de juiste voedingsstoffen nodig hebben, dat je ze niet moet irriteren met gifstofjes en dat je kunt sturen op een gezond microbioom. Als je meer wilt lezen over de relatie tussen spijsverteringsproblemen en gedrag, raad ik je van harte aan het boek Gut and Psychology Syndrome van Campbell-McBride te lezen (vertaald door Henderina Mantel). Ik vind haar voedingsadviezen echter heel onoverzichtelijk en onnodig complex. Stuur daarom mij of Henderina alsjeblieft een berichtje als je er serieus mee aan de slag wilt.

Geen optimale wereld

Overigens denk ik dat de wereld waarin wij leven niet de optimale wereld is voor het wezen dat wij zijn. Leven in onze complexe, onvoorspelbare maatschappij zal altijd lastig blijven voor mensen met autisme. School zal altijd lastig blijven voor mensen die snel kleine veranderingen kunnen detecteren (ADHD), of voor beelddenkers (dyslexie), of voor [vul zelf iets in]. Met de juiste brandstof en gezonde darmen zullen ze wel toegang krijgen tot een breder scala aan gedragsmogelijkheden, waardoor het leven allicht een beetje makkelijker wordt.

Autisme en voeding: Wat kun je doen?

Ga allereerst eens kijken naar het energieniveau. Is iemand vaak moe of futloos? Heeft de persoon in kwestie snel na een maaltijd weer trek? Kan die actief zijn voor het ontbijt, of moet er echt eerst iets in? Kan deze persoon een maaltijd overslaan zonder chagrijnig of rillerig te worden? Heeft ie het snel koud?

Kijk daarna eens hoe het staat met de spijsvertering. Eén keer per dag een samenhangende drol die niet stinkt en niet aan de pot plakt wijst op een goede spijsvertering. Buikpijn, winden en boeren wijzen op problemen met de spijsvertering. Kieskeurige eters hebben óók vaak spijsverteringsproblemen.

Ik vind het lastig om in één post uit te leggen hoe je dat aan zou kunnen pakken als er sprake lijkt te zijn van energietekort en/of een ongezonde spijsvertering. Mijn gratis ebook Hersenvoer biedt iets uitgebreidere informatie. Mijn programma Eet je Hoofd Helder biedt een hele goede start met booschappenlijsten, recepten, menusuggesties en nog veel uitgebreidere achtergrondinformatie. Zo zitten er een modules in over de juiste brandstof en over gezonde darmen. Ik kan je ook begeleiden tijdens een individuele retraite, of doorverwijzen naar andere specialisten die effectief kunnen helpen.

 

 

Meer blogartikelen

Antioxidanten voor de hersenen

Antioxidanten voor de hersenen

Antioxidanten zijn stoffen die je lichaam helpen beschermen tegen vrije radicalen. Vrije radicalen zijn moleculen die je lichaamscellen kunnen beschadigen. Vrije radicalen ontstaan in het normale verbrandingsproces - oxidatie - dat plaatsvindt om energie vrij te...

Landbouw of Voedselproducerend Natuurbeheer

Landbouw of Voedselproducerend Natuurbeheer

Landbouw gaat natuurlijk om voedselproductie, maar meestal niet echt over natuur. Melkveehouder Peter Oosterhof noemt zich voedselproducerend natuurbeheerder. In deze podcast legt Peter uit hoe hij de natuur met zijn koeien aan het werk zet om zowel natuur áls voedsel...

Hoofdpijn vermoeidheid en brain fog

Hoofdpijn vermoeidheid en brain fog

Hoofdpijn, vermoeidheid, brain fog: ze komen vaak samen voor. En als het ineens komt, is het meestal het gevolg van een infectie of een andere ziekte. Als jij voortdurend last hebt van hoofdpijn, vermoeidheid en brain fog, maar er niks concreets mis* lijkt te zijn,...